ملت‌سالاری در حکمت متعالیه و عرفان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه عرفان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

10.22034/ippr.2022.553735.1018

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ملت‌سالاری در حکمت متعالیه و عرفان است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در حکمت متعالیه بحث تقدم و تأخر و سبق و لحوق را می‌توان برای اثبات ملت‌سالاری به‌کار بست. با هر نوع و قسمی از اقسام تقدم و تاخر، ملت جلوتر از دولت قرار می‌گیرد و سالاری ملت برآیند آفرینش اوست و سالاری ملت یک امر اعتباری نیست، بلکه یک امر تکوینی است، حال که سالاری ملت تکوینی شد؛ سالاری‌شان در نظام تشریع به اولویت خواهد بود. تقدم ملت بر دولت، تقدم بالطبع، بالشرف، بالزمان، بالرتبه و... است.
در عرفان با رویکرد عرفان نظری، به حسب هستی‌شناسی و در هست‌ها و نیست‌ها، ملت‌سالار است و با رویکرد عرفان عملی، ملت در عرصه باید و نبایدها سالار، انسان خلیفه حضرت حق و نایب اوست و نایب از اوصاف منوبٌ‌عنه برخوردار است که بایستی نایب قول منوبٌ‌عنه گوید و فعل او کند، پس، در نظام آفرینش، انسان سالار ماسِوی‌الله است، کما اینکه مسجود ملائکه اوست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Superiority of Nations in Transcendental Wisdom and Mysticism

نویسنده [English]

  • Bahram Dalir
Assistant Professor, Department of Mysticism, Institute of Islamic Culture and Thought; And a member of the Association for Political Studies, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the superiority of nations in transcendental wisdom and mysticism. The method of study is descriptive-analytic and the results indicate that in transcendental wisdom, the discussion of priority and non-priority can be used for proving superiority of nations. With respect to any typology and classifications of priority and non-priority, the nation is ahead of the government. Its superiority is the result of its creation and not just a credit matter, but rather it is a formative issue. Now that the superiority of the nation is formative, it has priority in canonization. The priority of the nation over the government is by nature, dignity, time, stage, and so on. In the approach of theoretical mysticism, with respect to epistemology and in existence and not existence, nation is superior. In the approach of practical mysticism, nation is superior in the realm of does and don'ts and humans are the caliphate of God and His deputy. The deputy has the attributes of the master and he should say the words of his master and perform his acts. Therefore, in the universe, humans are superior to Mā-Savi-Allah as they are prostrated by the angels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Superiority of Nation
  • Transcendental Wisdom
  • Mysticism
  • Human
قرآن کریم.
امام على(ع) (1374). دیوان امام على(ع). ترجمه مصطفى زمانى. قم: انتشارات نصایح.
انوری، حسن (1381). فرهنگ سخن. تهران: انتشارات سخن، ج5.
دلیر، بهرام (1393). فلسفه عرفانی سیاسی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سجادی، سید جعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1302ق). مجموعة الرسائل التسعة. قم: مکتبه المصطفوی‏.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم‏ (1417ق‏). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، ج2.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ سوم، ج3.
عبودیت، عبدالرسول (1389). خطوط کلی حکمت متعالیه. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)؛ مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
علی‌بابایی، غلامرضا (1382). فرهنگ سیاسی. تهران: انتشارات آشیان.
عمادالدوله، امامقلى بن محمد على (1363). المشاعر ملاصدرا. تهران: طهورى‏، چاپ دوم.
قیصری، شرف‌الدین محمود (1357). رسائل قیصری: رسالة التوحید و النبوة و الولایة. تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: نشر انجمن حکمت و فلسفه.
کلینى، محمد بن یعقوب‏ (1407ق). الکافی. محقق و مصحح على اکبر غفارى و محمد آخوندى. تهران: انتشارات دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ج8.
گوهرین، صادق (1382). شرح اصطلاحات تصوف. تهران: انتشارات زوار، ج 8.
لیثی واسطی، کافی‌الدین ابوالحسن (1377). عیون الحکم و المواعظ. تحقیق حسین الحسنی البیرجندی. قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
مطهرى، مرتضى (1377). مجموعه آثار شهید مطهرى‏. قم: انتشارات صدرا، چاپ هشتم، ج11-12.
معین، محمد (1388). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات گلی، چاپ دوم.