حرکت جوهری و تأثیر معرفت‌شناختی آن در اندیشه سیاسی شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

2 استادیار، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران

10.22034/ippr.2022.561966.1020

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی حرکت جوهری و تأثیر معرفت‌شناختی آن در اندیشه سیاسی شیعه است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که صدرا با طرح مسأله حرکت جوهری، نشان می‌دهد که هر حرکتی ناشی و حاکی از حرکت در جوهر شیء است. وی جهان را همچون رودخانه‌ای می‌داند که همه هستی آن عین حرکت و سیلان است. با توجه به محوریت قدرت در علم سیاست، می‌توان نقش حرکت را نیز براساس محور قدرت روشن ساخت. به طور کلی حرکت در سیاست، یا در جهت کسب و حفظ قدرت و حکومت است، یا در جهت تغییر قدرتمندان و حاکمان. ضعف معرفتی انسان در اندیشه سیاسی به عنوان نتیجه حرکت جوهری در اندیشه سیاسی، قابلیت نقد اندیشه‌های سیاسی موجود و درانداختن طرحی نو را به همراه دارد، و به صورت فعال می‌تواند در نظام‌سازی اندیشه سیاسی، به ویژه تبیین نظریه امامت و ولایت شیعه و نظریه ولایت فقیه، نقش‌آفرین باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Substantial Motion and Its Epistemological Effect on Shi’ite Political Ideology

نویسندگان [English]

  • Javad Ghadiri Haji abadi 1
  • Seyyed Jalal Mousavi Sharbiani 2
1 PhD. Student of comparative philosophy, Shahid Motahari University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, University of Islamic Arts, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review substantial motion and its epistemological influence on Shi’ite political ideology. The method of study is descriptive-analytic and the results indicate that Sadrā by raising the issue of substantial motion, reveals that every motion originates from and conveys a motion in the substance of an object. He regards the world as a river that its all existence is moving and flowing. With respect to the centrality of power in politics, the role of motion can also be clarified based on power. In general, motion in politics is either directed to gain and sustain power and reign or to change those in power and government. Human epistemic deficiency in political ideology as a result of substantial motion in political ideology entails criticism of existing political ideas and coming up with new plans. This can actively be effective in the systemization of political ideas, particularly the theory of Imāmat and Shi’ite Welāyat and the theory of Welāyat-e Faqih.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Substantial Motion
  • Shi’ite Political Idea
  • Mullā Sarā
  • Epistemology
  • Political Philosophy
قرآن کریم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (١٣٨٩). قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج٢.
ابن سینا (١۴٠۴ق). الشفاء. قم: مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، ج١.
اشتراوس، لئو (١٣٩٧). فلسفه سیاسی. ترجمه و تحشیه فرهنگ رجایی. ویراست دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
امیدی، مهدی (١٣٩۵). فلسفه سیاسی متعالیه ملاصدرا بر اساس نظریه حرکت جوهری نفس. حکومت اسلامی، شماره ٨١: ص١۴٣-١٧٢.
بشیریه، حسین (١٣٩٣). آموزش دانش سیاسی. تهران: نگاه معاصر.
پاپکین، ریچارد؛ استرول، آوروم (١٣٨٩). کلیات فلسفه. ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی. تهران: حکمت.
پزشگی، محمد (١٣٩۴). نظریه حرکت جوهری: تبیین هستی‌شناسانه در علم سیاست. سیاست متعالیه، شماره ٩: ص٢۵-۴۵.
پولادی، کمال (١٣٩٢). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب از سقراط تا ماکیاولی. تهران: نشر مرکز.
تقوی، سید محمدناصر (١٣٨١). نسبت‌زدایی از زوال اندیشه سیاسی ملاصدرا. خردنامه صدرا، شماره ٢٧: ص۵١-٦٠.
تقوی، سید محمدناصر (١٣٨٢). درنگی بر هندسه معرفتی ملاصدرا و ملاک تأسیس فکر فلسفی. خردنامه صدرا، شماره ٣٣: ص۴٩-۵٦.
حقیقت، صادق (١٣٩٩). بررسی و نقد متون سیاسی در حوزه اسلام و ایران. تهران: کویر.
خسروپناه، عبدالحسین (١٣٩٠). اندیشه‌نامه علامه شعرانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
داوری اردکانی، رضا (١٣٧٨). رئیس اول مدینه در نظر ملاصدرا. نامه فرهنگ، شماره ٣١: ص٦٦-٧١.
رضوانی، محسن (١٣٩٢). اشتراوس و فلسفه سیاسی اسلامی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
سارتر، ژان پل (١٣۵۴). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر. ترجمه مصطفی رحیمی. تهران: مروارید.
سروش، عبدالکریم (١٣٨٩). نهاد ناآرام جهان. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
صابری، حسین (١٣٩٣). تاریخ فرق اسلامی. تهران: سمت، ج١.
طباطبایی، سید جواد (١٣٨٣). زوال اندیشه سیاسی در ایران. تهران: کویر.
طباطبایی، محمدحسین (١٣٨٢). نهایة الحکمه. قم: جماعة المدرّسین، نشر اسلامی.
عالم، عبدالرحمن (١٣٩١). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
عبودیت، عبدالرسول (١٣٩٢). درآمدی به نظام حکمت صدرائی. تهران: سمت، ج١.
عنایت، حمید (١٣٨۵). نهادها و اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام. تهران: روزنه.
عنایت، حمید (١٣٩٠). بنیاد فلسفهسیاسی در غرب. تهران: زمستان.
فارابی، ابونصر (۱۹۹۵م). آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. مقدمه، شرح و تعلیق از على بوملحم‏‏. بیروت: دار و مکتبة الهلال‏.
قادری، سید علی (١٣٧۵). امام خمینی در پنج حوزه معرفت سیاسی. حضور، شماره ١٨.
قاضی‌زاده، کاظم (١٣٨٩). سیاست و حکومت در قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قوام، سید عبدالعلی (١٣٩۵). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: سمت.
کاپلستون، فردریک (١٣٩٢). تاریخ فلسفه. ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی. تهران: علمی فرهنگی، ج١.
کیاشمشکی، ابوالفضل (۱۳۹۳). رو به کدامین سو؟ سرنوشت انسان‌ها در سیاست متعارفه و سیاست متعالیه. علوم انسانی اسلامی، شماره ۹: ص۸۷-۹۴.
لک‌زایی، شریف (١٣٩٦). فلسفه سیاسی صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لک‌زایی، نجف؛ لک‌زایی، رضا (١٣٩٠). تحلیل انقلاب اسلامی ایران در چهارچوب حکمت متعالیه. متین، شماره ۵١: ص١٣١- ١۵٦.
مصباح یزدی، محمدتقی (١٣٩٠). آموزش فلسفه. تهران: بین‌الملل، ج٢.
مصباح یزدی، محمدتقی (١٣٩٦). نگاهى گذرا به نظریه ولایت فقیه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
مطهری، مرتضی (١٣٦٩). حرکت و زمان در فلسفه اسلامی. تهران: نشر حکمت، ج١.
مطهری، مرتضی (١٣٩۵). مجموعه آثار. تهران: صدرا، ج١٣.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (١٣٦٨). اسفار اربعه. مترجم و شارح عبداللّه جوادی آملی. تهران: نشر الزهراء.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (١٣٦٣). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (١٣٨٣). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. تصحیح و تعلیق غلامرضا اعوانی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج٦.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (١٩٨١م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث‏، ج٣.
منوچهری، عباس (١٣٩٣). نظریه‌های انقلاب. تهران: سمت.
نجفی افرا، مهدی (١٣٩۵). حرکت و زمان در فلسفه. تهران: روزنه.
نقیب‌زاده، احمد (١٣٩۴). تاریخ دیپلماسی و روابط بین‌الملل. تهران: قومس.