اهداف آزادی سیاسی در اندیشه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی، اغراض آزادی در اندیشه سیاسی اسلام است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که با تکیه به منابع اصیل اندیشه سیاسی اسلام یعنی قرآن و سنّت، می‌‌توان عمده‌‌ترین اهداف آزادی سیاسی را در مواردی چون دستیابی به سعادت جامعه انسانی، شفاف‌‌سازی اندیشه برتر در گفتگوی انتقادی، بسترسازی برای مشارکت و انتخاب آگاهانه که حاکمیت شایستگان را به دنبال می‌‌آورد و شکوفایی ظرفیت‌‌های متعالی انسان، رصد کرد. هرچند این امر به معنای آن نیست که اهداف دیگر قابل پی‌‌جویی نیستند. اندیشه حق آنگاه برمی‌‌آید، رشد می‌‌کند، می‌‌بالد و نفوذ می‌‌کند که در شرایط گفتگویی قرار گیرد و در تضارب آراء به نحوی ارائه و عرضه گردد که بتواند خود را بر دیدگاه رقیبان چیره سازد. این مسأله به ویژه در عرصه سیاسی، نمودی بیشتر دارد. شفاف بودن شرایط حاکم بر منابع و امکانات و فرصت‌‌های برابر برای همه افراد، رشد و شکوفایی استعدادهای انسان‌‌ها و برتر شدن اندیشه حق را به دنبال خواهد داشت. در همین عرصه بدون ابهام، قابل سنجش، ارزیابی، محاسبه و پیش بینی است که ظرفیت‌‌های افراد آشکار می‌گردد و در میدانی رقابتی و سالم، فضا برای انتخاب و گزینش و بالا آمدن افراد لایق فراهم می‌‌شود. همه این امور در پرتو آزادی سیاسی فرصت خودنمایی می‌‌یابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Purposes of Political Freedom in Islamic Ideology

نویسنده [English]

  • Seyed Kazem Seyed Bagheri
Associate Professor, Institute of Islamic Culture and Thought, Qom; Member of Hozeh Political Studies Association, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review purposes of freedom in Islam's political ideology. The method of research is descriptive-analytic and the results indicate that relying on the genuine resources of Islam's political ideology that is to say the Qur'an and tradition, the most important purposes of political freedom can be sought in cases such as achieving prosperity in human society, clarification of the best ideology through a critical dialogue, paving the way for informed participation and selection leading to the governance of the decent people and flourishing human's high capacities. However, it does not mean that other purposes cannot be followed. The right idea emerges, grows, and penetrates only when it is discussed in a dialogue and presented in communication in way to overcome the rival views. It is more evident especially in the political realm. Transparency of the condition of resources and facilities and equal opportunity for all individuals lead to the growth and flourishing of human talents and victory of right ideology. It is in this unambiguous, measurable, and predictable realm that people's capabilities become evident and in a competitive and true field, the circumstance for choosing deserved individuals would be provided. All these issues get a chance to be manifested in the light of political freedom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Freedom
  • Islam's Political Ideology
  • Informed Selection
  • Freedom of Speech
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
افلاطون (1381). جمهور. ترجمه فواد روحانی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ هشتم.
بحرانی، سید هاشم (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت، ج3، 5.
برقی، أحمد بن محمد بن خالد (1371ق). المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیة، ج1.
جعفری، محمدتقی (1358). شرح و تفسیر نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج4.
جعفری، محمدتقی (1388). حیات معقول. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ دوم.
جوادی آملی، عبدالله (1378). ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. قم: نشر اسراء، چاپ دوم.
حرّانى، حسن بن على ابن شعبه (1404ق). تحف العقول. مصحّح علی‌اکبر غفارى. قم: انتشارات جامعه مدرسین‏، چاپ دوم.
خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفه امام. تهران: موسسه نشر آثار امام، ج7.
رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى، ج20، چاپ سوم.
سبحانی، جعفر (1421ق). مفاهیم القرآن. قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ج2.
سید باقری، سید کاظم (1399). نسبت‌سنجی جهاد و آزادی از منظر قرآن کریم. شبهه‌پژوهی مطالعات قرآنی، 2: ص89-112.
سیوطی، جلال‌الدین (1401ق). جامع الصغیر. بیروت: دار الفکر، ج1.
صدر، سید محمدباقر (1389). المدرسة الإسلامیة (موسوعة الشهید الصدر). قم: مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیة للشهید صدر، ج5.
صفار، حسن (2010م). التعددیة و الحریة فی الإسلام؛ بحث حول حریة المعتقد و تعدد المذاهب. بیروت: دار البیان العربی، الطبعة الرابعه.
طباطبایی، سید محمدحسین (1381). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ج2.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر مجد، 1387.
قمی، علی ابن ابراهیم (1367). التفسیر القمّی. تحقیق سید طیب موسوى جزایرى. قم: دار الکتاب‏، ج2، چاپ چهارم.
کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1388ق). الکافی. تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج5.
لیثى واسطى، على بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. تصحیح حسین‏ حسنى بیرجندى. قم: انتشارات دارالحدیث‏.
مجلسى، محمدباقر (1392ق). بحار الانوار. تهران: المکتبة الاسلامیه، ج2.
مصباح یزدی، محمدتقی (1381). آزادی؛ ناگفته‌ها و نکته‌ها. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مصطفوی، حسن (1375). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج1.
مطهری، مرتضی (1368). آشنایی با قرآن. تهران: صدرا، ج3.
مطهری، مرتضی (1374). انسان کامل. تهران: صدرا، چاپ نهم.
مطهری، مرتضی (1377). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: انتشارات صدرا، چاپ سی و دوم.
مطهری، مرتضی (1379الف). اخلاق جنسی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1379ب). مجموعه آثار. تهران: صدرا، ج24، چاپ سوم.
معین، محمد (1371). فرهنگ معین. تهران: انتشارات امیرکبیر، ج1.
نائینی، محمدحسین (1386). تنبیه الامه و تنزیه المله. تصحیح سید جواد ورعی. قم: بوستان کتاب.