امکانات تفکر فلسفی در تحلیل آورده‌های وحیانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه فلسفه سیاسی، پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی امکانات تفکر فلسفی در تحلیل آورده‌های وحیانی و نتایج آن برای پیشبرد و پیشرفت جوامع اسلامی و مقابله با ظاهرگرایی و سلفی‌گرایی است. در این راستا، پژوهش حاضر از مراجعه به متون اصلی فلسفه سیاسی و تفسیر آنها، ناظر به شرایط و مسائل کنونی، استفاده می‌کند. مدعای پژوهش این است که از منظر فیلسوفان مسلمان، اجباری نظری برای جمود بر ظواهر و یا مانعی نظری برای پیشرفت جوامع اسلامی وجود ندارد. آنان متن وحیانی را در درون یک نظام عقلی و بر پایه آن تحلیل کرده و تفسیری عقلی از شریعت داشته و فلسفه شریعت عقلی ارائه می‌کنند. تحلیل، مبانی و دستاوردهای اندیشمندان فلسفه سیاسی به پیشبرد و پیشرفت جوامع اسلامی و مقابله با ظاهرگرایی و سلفی‏گرایی می‌انجامد. نتایج حاصل از این پژوهش تقویت عقلانیت و ارائه مبانی و چارچوب برای تحلیل آورده‌های وحیانی بر اساس متون و آثار فلسفه سیاسی اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Possibilities of philosophical thinking in the analysis of revelatory teachings

نویسنده [English]

  • Ahmad Reza Yazdani Moghaddam
Associate Professor, Department of Political Philosophy, Research Institute of Political Science and Thought, Research Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of this article is to research the possibilities of philosophical thinking in the analysis of revelatory teachings and its results for the advancement and development of Islamic societies and confronting superficiality and Salafism. For this purpose, the present article uses the reference to the main texts of political philosophy and their interpretation, considering the current conditions and issues. The article argues that from the point of view of Muslim philosophers, there is no theoretical obligation to stiffness on appearances or a theoretical obstacle to the progress of Islamic societies.They analyze the revelatory text within a rational system and based on it, and have a rational interpretation of Sharia and present the philosophy of rational sharia. The analysis, foundations and achievements of political philosophy thinkers lead to the advancement and development of Islamic societies and the confrontation to superficiality and Salafism. The strengthen of rationality and providing the basis and framework for analyzing revelatory teachings based on the texts and works of Islamic political philosophy are the results of this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy
  • Political Philosophy
  • Revelation
  • Philosophy of Sharia
  • Progress
  • superficiality
  • Salafism
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1354/الف). الرسالة العرشیة. حیدرآباد دکن: جمعیة دائرة‌المعارف العثمانیة.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1354/ب). رسالة الفعل و الانفعال. حیدرآباد دکن: جمعیة دائرة‌المعارف العثمانیة.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (۱۳60). دانشنامه علایی. احمد محدث خراسانی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران؛ با همکاری دانشگاه تهران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1370/الف). الرسالة فی اثبات النبوات. مصطفی نورانی. قم: انتشارات مکتب اهل بیت(ع).
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1370/ب). الرسالة الثالثة، فی القوی الانسانیة و ادراکاتها، تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات. مصطفی نورانی. قم: انتشارات مکتب اهل بیت(ع).
ابن سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۷۵). النفس من کتاب الشفاء. حسن حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۷۶). الالهیات من کتاب الشفاء. حسن حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1391). التعلیقات. سید حسین موسویان. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1397). الاشارات و التنبیهات. حسن حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (2007م). رسالة فی النفس و بقائها و معادها. احمد فؤاد الاهوانی. پاریس: داربیبلیون.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (بی‌تا/الف). رسائل. قم: انتشارات بیدار.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (بی‌تا/ب). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. محمدتقی دانش پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1380). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج7.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381). المبدأ و المعاد. محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج2.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1382/الف). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج6.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1382/ب). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. رضا اکبریان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج 9.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ج3.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1386/الف). ایقاظ النائمین. محمد خوانساری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1386/ب). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه. جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب، ویرایش دوم، چاپ چهارم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1386/ج). مفاتیح الغیب. نجفقلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1390). تفسیر القرآن الکریم. محمد خواجوی. قم: انتشارات بیدار، ج7.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا/الف). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی به قلم مرتضی مطهری. قم: انتشارات صدرا، ج2.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا/ب). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.
طوسی، محمد بن محمد (۱۳۷۲). اخلاق ناصری. تهران: علمیه اسلامیه.
فارابی، محمد بن محمد (1405ق). فصول منتزعة. فوزی متری نجّار. تهران: المکتبة الزهراء.
فارابی، محمد بن محمد (1964م). السیاسة المدنیة الملقب بمبادی الموجودات. فوزی متری نجّار. بیروت: المطبعة الکاثولیکیة.
فارابی، محمد بن محمد (1986م). الملّة. محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
فارابی، محمد بن محمد (1991م). مبادی آراء اهل المدینة الفاضلة. البیر نصری نادر. بیروت: دارالمشرق، چاپ ششم.
فارابی، محمد بن محمد (2008م). شرح رسالة زینون الکبیر الیونانی، رسائل الفارابی. موفق فوزی جبر. دمشق: دار الینابیع، چاپ دوم.
یزدانی‌مقدم، احمدرضا (1395). جایگاه وحی در فلسفه سیاسی از منظر فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، خواجه نصیرالدین طوسی و صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.