رابطه تحزب و آزادی در اندیشه سیاسی اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه سیاست، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.

10.22034/ippr.2022.563172.1022

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه تحزب و آزادی در اندیشه سیاسی اسلام است. تحزب یکی از راه‌ها برای تجربه آزادی سیاسی است. هرچند لفظ حزب به معنای جدید در تراث اسلامی به‌کار نرفته، اما اصل این دیدگاه در منطق و منابع اسلامی پذیرفته شده است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر حول تعامل و رابطه میان تحزب و آزادی از منظر اندیشه سیاسی اسلامی، شکل گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و تلاش گردید تا در گام اول داده‌‌ها جمع‌‌آوری و توصیف شوند و در گام دوم به تحلیل آنها پرداخته و نسبت و رابطه آنها با تحزب، بررسی گردد. نتایج حاکی از آن است که در منطق و ادبیات اسلامی،‌ حق تشکیل احزاب و اجتماعات در کنار حق آزادی سیاسی به رسمیت شناخته شده و رابطه‌ای تعاملی میان حزب و آزادی برقرار است. از سویی حزب، در بستر آزادی شکل می‌گیرد و از سوی دیگر، حزب با کارکرد نظارتی خود بر اعمال قدرت، به روند و فرایند حضور آزادی در جامعه اسلامی یاری می‌‌رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Formation of Parties and Freedom in Islamic Political Ideology

نویسنده [English]

  • Seyed Kazem Seyed Bagheri
Associate Professor, Department of Politics, Research Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the relationship between formation of parties and freedom in Islamic political ideology. Creating parties is one of the ways for experiencing political freedom. Although the term “party” in its new meaning has not been used in Islamic legacy, the principle of this viewpoint is accepted in Islamic logic and resources. In this regard, the main question of the present research is about the correlation between formation of parties and freedom from the view of Islamic political ideology. The method of study is descriptive-analytic and in the first step, it is attempted to collect and describe the data and in the second step, it has dealt with their analysis and relationship with formation of parties. The results indicate that in Islamic logic and literature, besides political freedom, the right of formation of parties and gatherings is acknowledged and there is a mutual relation between party and freedom. On the one hand, the party is formed on the background of freedom and on the other hand, the party with its supervisory function over power exertion, assists the process of freedom in Islamic society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formation of Parties
  • Political Freedom
  • Islam's Political Ideology
  • Parties
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
جوادی آملی، عبدالله (1391). نسبت دین و دنیا. قم: اسراء.
دوورژه، موریس (1357). احزاب سیاسی. ترجمه رضا علومی. تهران: امیرکبیر.
راغب اصفهانى، محمدعلی (1373ق). المفردات فى غریب القرآن. تهران: المکتبه المرتضویه.
سن، آمارتیا (1389). توسعه یعنی آزادی. ترجمه محمد سعید نور نایینی. تهران: نشر نی.
سیدباقری، سیدکاظم (1394). قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عالم، عبدالرحمن (1373). بنیادهاى علم سیاست. تهران: نشر نى.
عبدالجبار، محمد (1389). جایگاه شورا در اندیشه سیاسى اسلام. ترجمه حسن قدوسى. معرفت، شماره 23.
غنوشی، راشد (1381). آزادی‌‌های عمومی در حکومت اسلامی. ترجمه حسین صابری. تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
مطهری، مرتضی (1379). مجموعه آثار. تهران: صدرا، چاپ سوم، ج24.
معرفت، محمدهادی (1378). جامعه مدنی. قم: انتشارات تمهید.
میراحمدی، منصور (1381). آزادی در فلسفه سیاسی اسلام. قم: بوستان کتاب.
میراحمدی، منصور (1392). آزادی سیاسی در قرآن کریم. در: مجموعه مقالات چهارمین نشست اندیشه‌‌های راهبردی (آزادی). تهران: پیام عدالت.
نوذری، حسینعلی (1381). احزاب سیاسی و نظام‌های حزبی. تهران: نشر گستره.
وبر، ماکس (1384). دین، قدرت و جامعه. ترجمه احمد تدین. تهران: انتشارات هرمس.
 وردی‌نژاد، فریدون (1378). نظام سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه و تحزب. در: مجموعه مقالات تحزب و توسعه سیاسی. تهران: نشر همشهری.