بررسی مبانی قرآنی و روایی رویکرد متعالی «دولت‌محور مردم‎پایه» در امنیت سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

2 استادیار، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، قم، ایران

3 استاد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

10.22034/ippr.2022.563539.1027

چکیده

دولت‎محوری و فردمحوری دو رویکرد اصلی در تحلیل امنیت سیاسی می‎باشند که توسط اندیشمندان مطالعات امنیتی در چارچوب مکاتب امنیتی متدانی ارائه شده‎اند. لذا، هدف پژوهش حاضر بررسی رویکرد آیات و روایات اسلامی به موضوع امنیت سیاسی است. برای پاسخ به پرسش مذکور ضمن کاربست رویکردهای فردمحور و دولت‎محور، از روش مطالعه پژوهشی و استنباطی استفاده شده است. یافته‎های پژوهش نشان داد که از منظر آیات و روایات اسلامی، از یک‌سو، هیچ ‎یک از دو رویکرد متدانی فردمحور و دولت‎محور در امنیت سیاسی به دلیل یک بُعدی بودن و برجسته‌سازی امنیت فرد در مقابل دولت و بالعکس مورد تأیید نمی‎باشد. از سوی دیگر، رویکرد سومی با عنوان رویکرد دولت‎محور مردم‎پایه در امنیت سیاسی که متعالی است و به امنیت مردم و دولت به صورت توأمان توجه دارد، از آیات و روایات استخراج می‎گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Qur’anic and Narrational Foundations of the Transcendental Approach to “Statism-Individualism” in Political Security

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Nasiri 1
  • Behnam Rashidizade 2
  • Najaf Lakzaee 3
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
2 Assistant Professor, Research Institute of Islamic Sciences of Imam Sadiq (AS), Qom, Iran.
3 Professor, Department of Political Science,Bagheral Uloom University (AS), Qom, Iran
چکیده [English]

Statism and individualism are two main approaches in the analysis of political security presented by scholars in the realm of security studies in the framework of worldly security schools. In this regard, the purpose of the present study is to review the approach of the Qur’anic verses and Islamic narrations to the subject of political security. In order to answer the mentioned question, individualist and statist approaches as well as research and inferential methods were used. The research results indicated that from the perspective of Qur’anic verses and Islamic narrations, on the one hand, neither of the above worldly approaches of individualism and statism are confirmed in political security because they are one-dimensional and highlight either the security of individuals versus government or vice versa. On the other hand, a third approach named the statist-individualist approach in transcendental political security is derived from the verses and narrations which simultaneously pays attention to the security of both people and government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • Narration
  • Government
  • People
  • Political Security
  • Transcendental Approach
قرآن کریم.
نهجالبلاغه. محمد بن حسین شریف‌الرضی. بتحقیق فیض‎الاسلام. قم: هجرت، 1414ق.
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله (1404ق). ‏شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی‏، ج6.
ابن بابویه، محمد بن علی (1362). الخصال. تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین، ج1.
افتخاری، اصغر (1391). امنیت. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
انوری، حسن و همکاران (1382). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن، ج1.
بوزان، باری (1389). مردم، دولتها و هراس. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری (1378). مردم، دولتها و هراس. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تسخیری، محمدعلی (1382). شیوه شهید صدر در شناخت مکتب اقتصادی اسلام و پاسخ به منتقدان. اقتصاد اسلامی، شماره10.
تمیمی‎آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. تحقیق سید مهدی رجایی. قم: دارالکتاب الاسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (بی‌تا). تفسیر تسنیم. ج2. قابل دسترس در:
http://www.aviny.com/quran/tasnim/jeld-2/tasnim-01.aspx10#
جوهری، اسماعیل بن حماد (1429ق). معجم الصحاح. بیروت: دارالمعرفة.
جهان‎بزرگی، احمد (1388). امنیت در نظام سیاسی اسلام (اصول و مؤلفهها). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حکیم، محمدباقر (1420ق). تفسیر سوره حمد. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
حکیمى، محمدرضا؛ حکیمى، محمد؛ حکیمى، على (1380). الحیاه. ترجمه احمد آرام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ج2.
حییم، سلیمان (1378). فرهنگ معاصر انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، ج2.
داوری‏اردکانی، رضا؛ شاکری، سید رضا (1388). امنیت سیاسی در اندیشۀ امام خمینی. دانش سیاسی، 5(1).
دوورژه، موریس (1362). روشهای علوم اجتماعی. ترجمه خسرو اسدی. تهران: امیرکبیر.
ربانی‎بیرجندی، محمدحسن (1378). وثوق صدوری و وثوق سندی و دیدگاه‌ها. فقه، شماره 19-20.
رحمت‌الهی، حسین و همکاران (1394). امنیت سیاسی افراد و مرجع آن در فقه امامیه. حقوق اسلامی، 12(44).
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1388). شیوه‌های تفسیر موضوعی قرآن کریم. پژوهشنامه قرآن و حدیث، 3(6).
رهبر، عباسعلی؛ سوری، فرزاد (1395). دولت و مدل امنیت سیاسی مطلوب در جامعه دینی. دولتپژوهی، 2(5).
شریعتی، روح‌الله (1393). قواعد فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شریفی طرازکوهی، حسین؛ مصطفی‌لو، جواد (1395). مبانی هنجاری دکترین امنیت انسانی. آفاق امنیت، 9(33).
صدر، سید محمدباقر (1421ق). المدرسه القرآنیه. قم: مرکز بررسی آثار شهید صدر.
علی‎یاری، حسن (1396). نظریه دولت مطلوب در روایات معصوم(ع). رساله دکتری. دانشگاه باقرالعلوم(ع).
عمید، حسن (1377). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر، ج1.
غلامی، لیلا؛ علوی‌مهر، حسین (1390). چیستی تفسیر موضوعی و تفاوت آن با تفسیر قرآن به قرآن. مطالعات تفسیری، 2(8).
فراهیدی، خلیل ابن ‎احمد (1414ق). ترتیب کتاب العین. قم: انتشارات اسوه، ج1.
کر، پائولین (1387). امنیت انسانی. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. مطالعات راهبردی، 11(41).
کلینى، محمد بن یعقوب (1429ق). ‏الکافی. قم: دارالحدیث، ج1.
لک‎زایی، نجف (1389). کاربردهای امنیتی انسان‎شناسی حکمت متعالی. مطالعات راهبردی، 13(50).
لک‎زایی، نجف (1393). امنیت متعالیه. سیاست متعالیه، 2(5).
ماندل، رابرت (1377). چهره متغیر امنیت ملی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث‎ العربی، ج23، 86.
محمودی قهساره، محمدعلی (1396). تبیین نظریه قدرت در روایات با تأکید بر احادیث کافی. رساله دکتری. قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
مسعودی، عبدالهادی (1389). روش برداشت از روایات. مطالعات تفسیری، 1(1).
مسعودی، عبدالهادی (1395). تفسیر روایی جامع. قم: دارالحدیث، ج1.
مطهری، مرتضی (1388). مجموعه ‏آثار. تهران: صدرا، ج6.
معرفت، محمدهادی (1379). تفسیر و مفسران. قم: دفتر انتشارات تبلیغات اسلامی.
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر، ج1.
مکارم شیرازی، ناصر (1368). پیام قرآن. قم: مدرسه الامام امیرالمومنین(ع)، ج1.
نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق).‏ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏. قم: مؤسسۀ آل البیت(ع)، ج6-7.
ویلیامز، پل‎دی (1390). درآمدی بر بررسی‌های امنیت. ترجمه علیرضا طیّب. تهران: امیرکبیر.
هلالى، سلیم بن قیس (1405ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی‏. قم: الهادى، ج2.
یوسفی، احمدعلی (1379). ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
یوسفی، محمدرضا (1379ب). بررسی روش آیت‌الله شهید صدر در کشف مکتب اقتصاد اسلامی. دین و ارتباطات، شماره 11-12.
Wolfers, A. (1952). National Security as an Ambiguous Symbol. Political Science Quarterly, 67(4): p. 481-502.